Teza 5. Są silniki, które nie nadają się do LPG – prawda. Z technicznego punktu widzenia każdy silnik spalinowy pojedzie na LPG, ale są tu ograniczenia techniczne. Można przyjąć bezpieczne założenie, że jedyne silniki, jakie nie nadają się do konwersji na LPG to te, do których nie opracowano gotowej instalacji.
Suzuki Swift (2004- 2010) / Fot. Maciej PobochaSwift trzeciej generacji jest samochodem stosunkowo drogim i mało praktycznym, a jednak poszukiwanym na rynku wtórnym ze względu na swoje zalety. Swift trzeciej generacji (2004- 2010) jest samochodem stosunkowo drogim i mało praktycznym, a jednak poszukiwanym na rynku wtórnym ze względu na swoje Swift (2004- 2010) / Fot. Maciej PobochaSwift trzeciej generacji jest samochodem stosunkowo drogim i mało praktycznym, a jednak poszukiwanym na rynku wtórnym ze względu na swoje trzeciej generacji nie ma nic wspólnego ze swoimi poprzednikami. To zupełnie inny samochód, zbudowany według nowoczesnych kanonów konstrukcyjnych przyjętych dla segmentu aut miejskich. Oryginalna, interesująca stylizacja, ładne wykończenie, świetne własności jezdne i niska awaryjność przysporzyły temu modelowi wielu Swiftem sprawia wyjątkową przyjemność, choć nie znajdziemy w tym aucie ani wyjątkowo mocnych silników ani zaawansowanych technologii. Po prostu – układ kierowniczy jest bardzo precyzyjny a zawieszenia prowadzą samochód dokładnie tak, jak chce tego kierowca. Auto jest zwinne, posłusznie reaguje na każde polecenie prowadzącego. Dla wielu osób jest to tak urokliwy samochód, że po próbnej jeździe nie chcą poszukiwać innego auta tej klasy. Ale zapominają często, że od strony praktycznej Swift wypada raczej wszystkim Swift należy do grupy małych aut miejskich. Mierzy niecałe 3,7 m, ma ciasne wnętrze i niezwykle skromny bagażnik (213/562 l). Weekendowa czy wakacyjna wyprawa przy komplecie jadących wymaga montowania „boxu” dachowego, bo bagaży nie ma gdzie zabrać. Nie oczekujmy też wysokiego komfortu jazdy. Podwozie ma „twardą” charakterystykę, która ma zapewnić nienaganne prowadzenie. Kto pogodzi się z wadami Swifta i zdecyduje się na jego kupno zyska wiernego kompana podróży, zawsze dojeżdżającego do celu. To samochód o bardzo niskiej awaryjności, w którym usterki pojawiają się rzadko. Już z tego względu utrzymanie Swifta nie jest kosztowne, samochód nie ma też szczególnych wymagań serwisowych. Z dostępnością tanich części zamiennych bywa różnie. Zdarza się, że nie ma ich od ręki i trzeba zaczekać na dostawę. Ale bywa też, że nie ma ich w ogóle i trzeba sięgnąć po Swift (2004- 2010) / Fot. Maciej PobochaSwift trzeciej generacji jest samochodem stosunkowo drogim i mało praktycznym, a jednak poszukiwanym na rynku wtórnym ze względu na swoje w 2004 r. Swift trzeciej generacji wszedł do produkcji na początku 2005 r. z silnikami benzynowymi (92 KM) i (102 KM) i turbodieslem DDIS (70 KM). W 2006 r. dołączył do nich benzynowiec (125 KM), montowany w wersji Sport. W 2007 r. pojawił się również turbodiesel DDIS w wersji 75-konnej. Na rynku dominują wersje i trudno się temu dziwić. Aż 95% Swiftów III sprzedano z takim właśnie silnikiem. W zupełności spełnia on oczekiwania przeciętnego użytkownika. Jest wystarczająco dynamiczny a przy tym stosunkowo oszczędny (choć nie tak bardzo, jak oczekuje większość właścicieli). Poszukiwanie dużo rzadziej oferowanej wersji mija się z celem, bo jej osiągi są niewiele lepsze, a zużycie paliwa sporo wyższe. Jeśli ktoś marzy o naprawdę dynamicznej odmianie Swifta niech poszuka raczej wersji Sport z silnikiem Ma ona naprawdę wiele wigoru. Trzeba jednak pamiętać, że odmiana usportowiona produkowana była wyłącznie z nadwoziem trzydrzwiowym. Turbodiesel to propozycja dla oszczędnych i cierpliwych. Ma słabą dynamikę i jest bardziej kłopotliwy w eksploatacji od benzynowców. Jedyną jego zaletę stanowi niskie zużycie Swift (2004- 2010) / Fot. Maciej PobochaSwift trzeciej generacji jest samochodem stosunkowo drogim i mało praktycznym, a jednak poszukiwanym na rynku wtórnym ze względu na swoje stroną Swifta III jest zabezpieczenie antykorozyjne. Ten model rdzewieje szybko, problemy z rdzą pojawiały się już w okresie gwarancji. Dlatego przed zakupem trzeba dokładnie obejrzeć nadwozie, a zwłaszcza jego tylną część (pas tylny, pokrywa bagażnika, wnętrze bagażnika). Silniki benzynowe są niezawodne i trwałe. Nieco gorzej wypada turbodiesel, który jest wspólną konstrukcją koncernów Fiat i General Motors. Przede wszystkim zużywa sporo oleju. W wersjach z filtrem cząstek stałych trzeba się liczyć z zapychaniem filtra przy typowo miejskiej eksploatacji. Słabym punktem Swifta III jest skrzynia biegów, a zwłaszcza jej łożyskowanie. Problemy objawiają się zgrzytami przy zmianie przełożeń. Po dłuższych przebiegach trzeba liczyć się z remontem przekładni. Mało trwałe jest sprzęgło. Jego tarcza zużywa się wyjątkowo szybko w wersji wysokoprężnej. Niedomagania elementów instalacji elektrycznej najczęściej spowodowane są brakiem przewodności styków. Dlatego gdy odmawia posłuszeństwa oświetlenie, radioodtwarzacz czy centralny zamek najpierw trzeba sprawdzić stan złącz i kostek daty 1983 – I generacja1989 – II generacja2004 – III generacja, nadwozie hatchback 3d i 5d2006 – wersja z napędem 4x4 i wersja Sport2010 – IV generacjaZalety + świetne własności jezdnedobre wykończeniemała awaryjnośćWady - ciasne wnętrze- mały bagażnik- niski komfort jazdy- wysoka cenaWybrane dane techniczneWersja silnikowaPoj skok (cm3)Moc maks (KM/obr/min)Maksmomentobr (Nm/obr/min)Prędkośćmaks(km/h)Przyśp0-100km/h (s)ŚrednieZużyciepaliwa(l/100 km)Silniki benzy-Nowe DDIS124870/4000170/175015515,05, DDIS124875/4000190/1750-225016513,74,5CenyOrientacyjne ceny w tys złRocznik/ Sport 17,018,520,523,025, DDIS (70 KM)14,015,517,019,020,523, DDIS (75 KM) 17,519,521,023,5Podsumowanie Swift trzeciej generacji to samochód specyficzny, trochę inny niż jego konkurenci. Ma nieco sportowy charakter, co przejawia się przyjemnością prowadzenia i brakami w funkcjonalności. Swego czasu na bazie tego modelu stworzono wyczynową wersję WRC, która z powodzeniem startowała w rajdowych mistrzostwach świata i promowała Swifta stojącego w salonach. Jeśli nie zamierzamy traktować tego auta jako pojazdu rodzinnego, to z pewnością pogodzenie się z jego wadami nie będzie trudne, a lekko sportowy wizerunek będzie nam sprawiał sporo frajdy. Za tę frajdę trzeba jednak sporo zapłacić, każdy nabywca musi sam zdecydować czy ofertyMateriały promocyjne partnera Na początek warto wspomnieć o bazowym silniku 1.4 TSI o mocy 125 KM lub 150 KM, który był dostępny od początku produkcji. Mocniejsza wersja generuje moment obrotowy wynoszący 250 Nm. Ceny paliw przyprawiają o zawrót głowy, a na czymś przecież jeździć trzeba. Aby zminimalizować koszty, można sięgnąć po rozwiązanie znane od ponad 100 lat: zasilanie silnika benzynowego gazem drzewnym. Wyjaśniamy, jak to działa i czy auto na holzgas ma sens? W tym wpisie: Holzgas – to co jest?Jak przerobić auto na gaz drzewny?Samochód na holzgas – wady i zalety Jeszcze do niedawna interesującą alternatywą dla benzyny był LPG. Teraz cena autogazu powoli, acz chyba nieubłaganie zbliża się do 4 zł za litr. Tymczasem tanie, albo nawet bezpłatne paliwo jest dosłownie na wyciągnięcie ręki. Albo pilarki spalinowej. Holzgas – to co jest? Chodzi o drewno, chrust, trociny, a nawet węgiel do grilla czy torf. Ze wszystkich tych materiałów w specjalnych generatorach podcza pirolizy uzyskuje się holzgas, czyli gaz drzewny. Składa się on z: wodoru, tlenku węgla,niewielkich ilości metanu,niepalnego azotu,dwutlenku węgla,pary wodnej. Dodatkowo zawiera jeszcze spore ilości smoły oraz innych zanieczyszczeń. Jego największą zaletą jest to, że może być używany do zasilania urządzeń grzewczych oraz… silników benzynowych. Jak przerobić auto na gaz drzewny? Przeróbka silnika benzynowego na holzgas z pozoru jest bardzo łatwa. Najmniej pracy jest w przypadku jednostek gaźnikowych. Teoretycznie wystarczy tylko podłączyć kolektor dolotowy do źródła gazu drzewnego. Ale to właśnie źródło, czyli generator, jest największym problemem całej tej instalacji. Generatory są duże i ciężkie, dlatego zajmują sporo miejsca. Co gorsze: wewnątrz nich płonie opał, a to zdecydowanie nie podnosi bezpieczeństwa użytkowania pojazdu. Na dodatek w instalacjach tego typu nie stosuje się zbiorników przeznaczonych do magazynowania nadwyżki paliwa. Po zgaszeniu silnika nadmiar gazu drzewnego najczęściej jest po prostu… wypuszczany do atmosfery. Samochód na holzgas – wady i zalety Gaz generatorowy do zasilania silników benzynowych na większą skalę stosowano w czasach II wojny światowej, głównie z powodu braku klasycznego paliwa, które zarezerwowane było dla wojska. Do zalet tego rozwiązania należą: możliwość zupełnego uniezależnienie się od dostępności benzyny i jej pochodnych, dlatego często auta (i inne maszyny) na holzgas przerabiają np. Prepersi, niskie lub wręcz zerowe koszty paliwa – oprócz drewna, brykietu czy węgla drzewnego, spalać można też własnoręczne zebrany chrust, gałęzie, wióry, trociny czy torf. Niestety, zasilanie gazem drzewnym silników benzynowych posiada wady, które wydają się zupełnie dyskwalifikować to rozwiązanie. A to dlatego, że: instalacja paliwowa musi być wyposażona w specjalne filtry, na których osiadają zanieczyszczenia stałe i lotne, obecne w gazie generatorowym,paliwo to obniża sprawność silników o kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt procent,odpowiednio wydajne generatory muszą mieć spore rozmiary, w gazie drzewnym występują duże ilości toksycznego tlenku węgla, którym można się zaczadzić. To tylko niektóre, najważniejsze naszym zdaniem wady tego rozwiązania. Niemniej jednak pamiętaj o nim, zanim z powodu astronomicznych cen paliwa postanowisz oddać samochodu do skupu aut. Bardzo wiele osób na to pytanie odpowie: Nie! Jest to spowodowane bardzo wieloma różnymi czynnikami, jak np. ogólne większe zużycie samochodu i jego poszczególnych części. Nieprawidłowo założona instalacja LPG będzie miała bardzo negatywny wpływ na silnik samochodu, jego żywotność oraz stan poszczególnych komponentów. Jeżeli zastanawiasz się jak działa auto na gaz, czy jest awaryjne i jakie są jego ograniczenia, to nasz wpis jest właśnie dla Ciebie. Znajdziesz tutaj informacje o kosztach utrzymania pojazdów LPG, poznasz ich wady, zalety, dowiesz się jaki samochód wybrać. Zapraszamy do lektury! Kiedy wyprodukowano pierwsze auto na LPG? Odkrycie LPG Historię samochodów na gaz należy rozpocząć od odkrycia LPG (z ang. Liquefied Petroleum Gas). Stało się to na początku XX wieku i dokonał tego amerykański chemik, dr Walter Snelling. Uczony analizował strukturę chemiczną benzyny pod kątem jej parowania i powstałych w wyniku ewaporacji strat. Szybko okazało się, że za odparowywanie benzyny odpowiada propan i butan. Naukowiec postanowił rozdzielić poszczególne składniki benzyny i tym sposobem odkrył LPG. Sprawdź też: co to jest LPG? Kryzys naftowy W latach 30. XX wieku galon gazu był o ¾ tańszy od galonu ropy. Już wtedy gaz LPG cieszył się dużą popularnością, jednak jego dominacja miała dopiero nadejść. W związku z kryzysem naftowym w 1973 roku i wysokimi cenami ropy, zaczęto opracowywać technologie pozwalające na stosowanie LPG / gazu ziemnego w samochodzie. Pierwsze auto na gaz powstało w 1928 roku zmieniając rynek motoryzacyjny na zawsze. Samochody i autobusy na gaz W latach 50. XX wieku zarządca komunikacji miejskiej w Chicago wypuścił na ulice ponad 1000 autobusów zasilanych gazem. I choć początkowo wszyscy przecierali oczy ze zdumienia w jego śladu poszli operatorzy komunikacji w innych miastach, również w Polsce (Dębica, Dzierżoniów, Tychy, Przemyśl). Obecnie liczba aut LPG w Polsce to ok. 3 miliony sztuk, co oznacza blisko 7% wszystkich samochodów w Polsce. Aktualnie produkcją samochodów z instalacją gazową zajmują się producenci tacy jak Toyota, Renault czy Opel. Z czego składa się instalacja LPG? W budowie instalacji LPG stosowane są różne konfiguracje elementów. Ich układ zależy od generacji pojazdu (wyróżniamy ich pięć). Istnieje jednak szereg elementów powtarzalnych, są to: zbiorniki gazu – najczęściej usytuowane pod bagażnikiem (w miejscu koła zapasowego), wlewy gazu – w różnych krajach Europy stosowane są różne wlewy (adapter można dokupić), sterowniki – łączniki między instalacją LPG a silnikiem, to one decydują ile paliwa przelać do silnika, wtryskiwacz – odpowiada na sygnał sterownika (dostarcza optymalną ilość gazu do sterownika), reduktor – przekształca propan i butan w LPG. Uwaga! Niezależnie od tego czy korzystamy z części pochodzących od jednego producenta czy od producentów różnych, należy zwrócić uwagę na prawidłowe dobranie elementów! Jakie są zalety samochodów na gaz? Niskie koszty eksploatacji Według danych przedstawionych w raporcie „Polak w drodze opublikowanych przez Santander Consumer Bank wynika, że 91% Polaków wydaje na samochód przynajmniej 500 zł miesięcznie + koszty paliwa, które wynoszą kolejne 500. Łatwo obliczyć, że jeśli miesięcznie pokonujemy 1000 km, a nasze auto pali 8 litrów na 100 km, kupując litr benzyny po 5,12 zł*(a jej ceny stale rosną!) na tankowanie wydamy ok. 409 złotych miesięcznie. Kupując gaz (płacąc 2,19 zł* za litr) tankowanie będzie kosztowało ok. 175 złotych. Dane mówią same za siebie – tankowanie auta na gaz jest dwa razy tańsze! *Średnie ceny paliwa uwzględniono na podstawie raportu na dzień Niższa emisja spalin Według badań przeprowadzonych przez The European LPG Industry Roadmap wynika, że auto na gaz emituje 20 razy mniej tlenku azotu w stosunku do aut benzynowych. W spalinach gazowych nie wykryto szkodliwych związków siarki i ołowiu – do LPG producenci nie dodają ołowiu, ponieważ nie zależy im na zwiększeniu liczby oktanowej paliwa. I choć wielu osobom wydawało się, że dni samochodów na gaz są policzone, to nic bardziej mylnego – lobby obrońców środowiska jest bardzo silne i wszystko wskazuje na to, że wkrótce zostaną wprowadzone nowe normy, dzięki którym liczba pojazdów na gaz gwałtownie wzrośnie. Brak wahań ceny gazu Obecnie nie widać żadnych przesłanek ku temu, by cena LPG miała wzrosnąć. LPG powstaje jako skutek uboczny wydobywania gazu ziemnego i ropy. Obecnie do Europy napływa coraz więcej gazu ziemnego, co najprawdopodobniej doprowadzi do wojny cenowej z rosyjskim Gazpromem. Na początku 2019 r. odnotowano znaczące obniżenie cen gazu ziemnego i LPG. W przypadku mieszanki propanu i butanu nie mamy do czynienia z nieobliczalną akcyzą tak jak w przypadku paliw benzynowych i ropy. Dystrybutorzy instalacji LPG to silne lobby zarówno w Polsce, jak i w Europie. Kilka lat temu próbowano podnieść akcyzę na gaz z 39 do 62 groszy za litr. Trudy spełzły na niczym – instalacje LPG są ekologiczne i bez szkody dla środowiska nie można podnieść ich ceny. Jakie są wady samochodów na gaz? Do minusów samochodów z instalacją LPG należy zaliczyć ograniczenia w parkowaniu pojazdów na parkingach podziemnych. Nie funkcjonują one wszędzie, ale niektóre budynki (najczęściej mieszkalne w nowym budownictwie) ograniczają możliwość wjazdu. W przypadku rozszczelnienia instalacji gazowej, gaz zgromadzi się przy podłożu parkingu (propan – butan jest cięższy od powietrza), co zwiększa ryzyko wybuchu. Kolejną wadą pojazdów z instalacją LPG jest konieczność legalizacji butli. Czas ważności zbiornika na autogaz to 10 lat, koszt wymiany zbiornika wynosi od 300 do 600 zł. Zbiornik na autogaz w większości pojazdów osobowych przechowywany jest w miejscu na koło zapasowe, czyli pod klapą bagażnika. Niestety ogranicza to przestrzeń załadunkową pojazdu. Jakie auto na gaz będzie dla nas najlepsze? Fabrycznie nowe auta na gaz Zakup takiego pojazdu to gwarancja braku utraty gwarancji i możliwość wykonywania przeglądów w autoryzowanym salonie. Gorzej jednak, gdy ten jest oddalony od naszego domu o setki kilometrów. Wtedy lepszą opcją jest montaż instalacji gazowej w samochodzie pogwarancyjnym. Używane samochody na gaz Wiele instalacji LPG zamontowano w sposób niedbały, co zwiększa zarówno koszty serwisowe, jak i ogólne koszty utrzymania pojazdu. Ponadto nie zawsze niska jakość elementów instalacji obniża cenę zakupu… Handlarze potrafią „owijać w bawełnę” i nie informować Klienta o braku kompatybilności części albo wysokim prawdopodobieństwie awarii. Jeżeli mamy do czynienia z taką sytuacją, lepiej rozejrzeć się za czymś innym albo zasięgnąć opinii fachowca. Założenie instalacji gazowej Wyróżniamy V generacji instalacji gazowych. To, którą najlepiej wybrać zależy od silnika i roku produkcji auta. Im starszy samochód, tym instalacja będzie prostsza. Generacje od I do III dostosowano do potrzeb silników z wtryskiem jednopunktowym. Najczęściej są to pojazdy produkowane do 2000 roku. Koszt takiej instalacji to ok. 2000 złotych. W przypadku pojazdów nowszych stosowane są instalacje IV lub V generacji – ich koszt to od 3. do 6. tysięcy złotych. Uwaga! Jeżeli ktoś proponuje nam cenę znacznie niższą, należy uważać. Niestety w tym przypadku niska cena nie zawsze idzie w parze z wysoką jakością. Zaoszczędzenie na jakości wykonanych usług w przyszłości przełoży się na zwiększoną liczbę wydatków. Nieprawidłowy montaż samochodowej instalacji gazowej to gwarancja uszkodzonej rury wydechowej, katalizatora, a w przypadkach krytycznych – silnika. Które silniki nadają się najlepiej do montażu instalacji LPG? Nie wszystkie silniki montowane we współczesnych samochodach równie dobrze znoszą zasilanie gazowe. W przypadku instalacji LPG decydujący wpływ ma materiał gniazd zaworowych. Są one narażone na działanie wysokich temperatur towarzyszących spalaniu gazu, więc jeśli są słabej jakości, mogą się szybko zużywać. Z tego względu najlepszymi kandydatami na auto na LPG będą modele z jednostkami wyposażonymi w hydrauliczne popychacze w układzie rozrządu. Pozwalają one na utrzymanie odpowiedniego luzu, a w efekcie zachowanie zaworów w pozycji, w której mają one kontakt z gniazdami, co ułatwia ich schłodzenie. Poza tym jednostki z hydraulicznymi popychaczami wyróżniają się niższymi kosztami obsługi, co wynika z braku konieczności ich okresowej kontroli i regulacji luzów. Pozwala to na uzyskanie taniego auta na gaz. Do jednostek napędowych najlepiej przystosowanych do gazu zaliczają się między innymi silniki MPI z grupy Volkswagen. Charakteryzują się one żeliwną konstrukcją, hydrauliczną regulacją luzów zaworowych i bezawaryjnością. Dobrymi kandydatami na samochody na gaz są również Toyoty z silnikami o oznaczeniu Valvematic, Ople Astra, Zafira czy Mokka z jednostkami Turbo, a także Hondy z silnikami i-VTEC (seria R), takie jak Civic IX czy CR-V (do 2017 r.). Na rynku dostępnych jest jednak wiele innych samochodów z jednostkami napędowymi, których koszty eksploatacji można znacznie obniżyć dzięki instalacji LPG. Jeżeli zastanawiacie się Państwo, czy Wasze auto jest odpowiednie do montażu instalacji gazowej, zapraszamy do skontaktowania się z nami – udzielimy fachowej porady. Ile kosztują przeglądy i serwis instalacji LPG? Wykonywaniem dokładnych przeglądów instalacji znajdują się wykwalifikowane jednostki, czyli warsztaty montujące instalacje LPG. Przegląd instalacji LPG w zależności od regionu to koszt ok. 100 zł. Przegląd obejmuje: analizę szczelności instalacji, kontrolę opasek, kontrole przewodów, oczyszczenie reduktora, diagnostykę komputerową. Częstotliwość przeglądów gazowych zależy od rodzaju zastosowanego filtra i jego trwałości – filtry fazy lotnej i ciekłej należy wymieniać co 10 – 15 tys. km. Jeżeli w samochodzie zostaną wykryte dodatkowe usterki, będziemy musieli ponieść kolejne koszty. Raz na 10 lat należy wymienić zalegalizować lub wymienić zbiornik na autogaz – taka usługa to koszt od 300 do 600 zł. Czy warto inwestować w pojazd zasilany gazem? W ciągu ostatnich lat obserwowaliśmy znaczne wahania cen paliwa i ropy. W 2008 roku cena litra paliwa przekroczyła niedopuszczalną barierę 5zł za litr. Wielu ekonomistów uważało, że będziemy mieć do czynienia z kryzysem naftowym na skalę tego w 1973 roku, kiedy cena baryłki ropy wzrosła czterokrotnie. Wprowadzono wtedy (w 1973 r.) szereg regulacji prawnych mających na celu ograniczenie zużycia ropy. Jedną z nich było ograniczenie prędkości pojazdów do 55 mil na godzinę, również na autostradach i drogach szybkiego ruchu. Ograniczono sprzedaż „czarnego złota”, a wiele przedsiębiorstw upadło. Niestabilna sytuacja w Zatoce Perskiej nie nastraja optymistycznie, podobnie jest z sytuacją w Wenezueli i w Chinach. Wszystko wskazuje na to, że świat zmierza w kierunku energii alternatywnej, a pojazdy zasilane gazem to przyszłość – są tanie w utrzymaniu, łatwe w obsłudze i co ważne: koszty ich eksploatacji można przewidzieć. Niepowtarzalny stylowy samochód o ponadczasowych kształtach, którym można jechać na długą wyprawę i Peugeot 508 RXH 2016 2.0 HDi 180 KM - najoszczędniejszy samochód kombi? Opinie, zalety, wady, plusy i minusy, spalanie | Francuskie.pl - Dziennik Motoryzacyjny Nie bez znaczenia jest także zwiększony zasięg jazdy - instalacja gazowa jest układem dodatkowym, partycypując między gazem i benzyną pokonamy znacznie dłuższy dystans. 2. Jeżeli dbamy o ekologię, 3. lubimy kiedy silnik pracuje ciszej. 4. oraz funkcjonuje dłużej. z pewnością utwierdzimy się w przekonaniu, że instalacja gazowa